كاربردهاي گوسفندها با توجه به نوع نژادشان تعيين مي شود. گوسفندها از همان زمان هاي گذشته مورد استفاده آدميان بوده و جزء حيواناتي به شمار مي رود كه به دست آدمي اهلي شده است. گوسفندها حيوانات مفيدي براي زندگي بشريت بوده اند. از پوست و پشم آن ها بگير تا گوشت و شير و حتي مدفوع آنها، مواردي است كه مي توان از آنها استفاده كرد. در اين مقاله قصد داريم به كاربردهاي گوسفند در صنايع و كشاورزي بپردازيم.

آشنايي با واژه گوسفند

مشخص نيست براي نخستين بار چگونه اين حيوان را اهلي كرده اند، ولي آنچه مشخص است، كاربردهاي گوسفندها از همان زمان قديم است. اين دام، چه در زمان حيات و چه پس از ذبح شدن، براي آدميان سراسر فايده بوده است. در گذشته از شير گوسفند براي تهيه محصولات لبني مثل ماست، كره، پنير و ... استفاده مي‌شده است. همچنين از پشم او براي دوخت و دوز لباس بهره مي برده اند. از مدفوع اين دام نيز در باغات و مزارع كشاورزي استفاده مي كرده اند. در حقيقت بدن گوسفند به گونه اي است كه مثل يك كارخانه شيميايي عمل مي كند و آمونياك و اوره توليد مي كند و اين آمونياك و اوره است كه براي رشد گياهان مناسب است. همچنين اگر گوسفندي را ذبح مي‌كردند، باز از تمام اجزاي بدن او بهره هاي فراوان مي برده اند. گوشت گوسفند از همان دوران قديم مصرف غذايي داشته. از كاربرد هاي روده هاي گوسفند، به خاطر استحكام بالايي كه داشته در دوخت و دوز بهره مي گرفته اند. همچنين بسياري از عشاير از پوست گوسفند پوستيني براي نگهداري مواد غذايي تهيه مي كرده اند.

كاربردهاي گوسفندها با توجه به نژادهاي آن ها

امروزه با صنعتي شدن پرورش گوسفند و دام، با توجه به كاربرد گوسفندها آنها را در نژادهاي متفاوتي توليد مي كنند. در مجموع مي شود گوسفندها را به چهار دسته يا نژاد كلي تقسيم بندي كرد؛ كه هر دسته براي يك كاربرد و با يك هدف توليد مي شود:

گوسفندهاي گوشتي
گوسفندهاي شيرده
گوسفندهاي پوستي
گوسفندهاي پشمي

كاربردهاي گوسفندها در اين چهار دسته با توجه به شيوه نام گذاري شان تقريباً قابل حدس است. در ادامه به بررسي هر دسته خواهيم پرداخت:

آشنايي با گوسفندهاي گوشتي

همانطور كه از اسم اين دسته مشخص است، كاربرد گوسفند گوشتي مصرف گوشت آن است. ويژگي هاي فيزيكي گوسفندهاي گوشتي به اين شرح است:

گوسفندهاي گوشتي داراي دست و پاهاي كوتاه تري هستند. در قسمت كپل ها، داراي ماهيچه هاي بيشتري بوده و ميزان چربي انباشته در آن ها بسيار كمتر است. چربي هاي انباشته بيشتر در بخش دنبه قرار مي گيرد كه بين 8 تا 10 كيلوگرم است. ديگر اندام اين نژاد مثل ران ها و گردن بيشتر شامل ماهيچه و گوشت است. راندمان اين گوسفندها چيزي در حدود پنجاه درصد است. و اخيراً اين راندمان به 56 درصد نيز رسيده است. نژادهاي بختياري، سنگ سري، مغاني و گوسفند افشاري از جمله نژادهاي مطرح داخلي اين دسته است.

آشنايي با گوسفندهاي شيرده

مهمترين كاربرد گوسفندهاي شيرده، استفاده از آنها براي توليد شير و فراورده هاي لبني است. پوشش پشمي كم، اما شيردهي بالا از مشخصات فيزيكي اين دسته است. اگرچه ميزان شيردهي گوسفند ها در مقايسه با گاوها بسيار ناچيز است، اما نبايد از خواص مهم شير گوسفند زنده به سادگي عبور كرد. مشهورترين نژادهاي شيري در ميان گوسفندها، نژاد قزل، نژاد كردي و نژاد تركاشوند است.

آشنايي با نژادهاي پوستي

كاربرد گوسفندهاي پوستي كه كاملاً مشخص است. مهم ترين نژادهاي اين دسته نژاد قره گل و نژاد كبوده شيرازي است. نژاد قره گل در جهان نيز مشهور بوده و امروزه پوست اين گوسفند به خارج از ايران هم صادر مي شود. در اين دسته، هرچه سن گوسفند پايين تر باشد، مرغوبيت پوست و لطافت آن بالاتر است.

آشنايي با نژاد پشمي

قدرت رنگ پذيري، استحكام بالا و ظرافت خاص تار پشم گوسفند ايراني، باعث شده تا اين نژاد در تمام جهان داراي محبوبيت بالايي باشد. كاربردهاي گوسفند پشمي موارد زيادي است. از استفاده در قالي بافي گرفته تا توليد البسه هاي ظريف و گران قيمت. مهمترين نژادهاي اين دسته ماكوئي، سنجابي و بلوچي اشاره كرد.