در اين مقاله قصد داريم به روش هايي براي تشخيص سلامت گوسفند زنده بپردازيم. اصولا گوشت اين حيوان جزو وعده هاي اصلي غذايي مردم ايران است و قيمت آن نيز بسيار بالا رفته است و تشخيص سلامت آن بسيار مهم است كه توسط كارشناسان اين حوزه مخصوصا دام پزشكان صورت مي گيرد كه اين امر در مطب هاي اين بزرگواران انجام مي گيرد ، گوسفند ها اصولا داراي بيماري هايي هستند كه تشخيص آن ها بسيار مهم مي باشد.

روش هاي تشخيص سلامت گوسفند زنده

براي تشخيص سلامت گوسفند زنده مي توان از روش هاي مختلف ظاهري يا بررسي حالات فيزيولوژيكي گوسفند استفاده كرد كه. اين روش ها متنوع بوده و توسط بسياري از دام پزشكان مورد بررسي قرار مي گيرد. اين روش ها متقاوت است و برخي افراد باتجربه نيز مي توانند با استفاده از اين روش ها، سالم بودن يك گوسفند را تشخيص دهند اما با خريد از مراكزعرضه گوسفند زنده از سلامت گوسفند زنده مي توانيد اطمينان دارشته باشيد.

معاينه ظاهري جهت تشخيص سلامت گوسفند زنده

اولين روش تشخيص سلامت گوسفند زنده بررسي دهان است كه آيا ترشحات چركي دارد يا خير در صورت وجود اين ترشحات نشان دهنده اين است كه ريه اين جانور پستاندار با مشكل مواجه شده است و بايد سريعا به دام پزشك هاي مربوطه انتقال داده شود. روش ديگر بررسي ميزان استحكام پشم گوسفند است كه آيا به راحتي كنده مي شود يا خير در صورت عدم استحكام آن بايد كبد آن را بررسي كرد كه آيا مشكلي دارد يا خير و روش ديگر ظاهري لمس كردن مهره هاي گوسفند است كه نشان دهنده ميزان چاقي يا لاغري اين حيوان است. براي تشخيص جگر سالم گوسفند بايد آن را بعد از ذبح گوسفند مشاهده كرد كه آيا جگر صاف است و رنگ آن را با برش مشاهده كرد كه بايد رنگ قرمز جگري را داشته باشد .همچنين بعد از برش دو رگ را دارا بوده كه نبايد انگلي داشته باشد. يكي ديگر از راه هاي تشخيص سلامت گوسفند زنده بررسي نشخوار كردن اين حيوان است كه اين امر به صورتي انجام مي گيرد كه بعد از اينكه گوسفند چرا كرد علف وارد دستگاه گوارش پيچيده ي آن مي شود و پس از برخورد با ترشحات سپس دوباره وارد دهان مي گردد و هضمش را ادامه مي دهد. همچنين نشخوار سالم نشان دهنده اين است كه اين دام سيستم گوارش سالمي دارد و اينكه وقتي به گله خود نگاه مي كنيد باشد متوجه شويد نصف  آن ها در حال نشخوار هستند. مدفوع دام سالم نيز داراي ويژگي هاي منحصر به فردي است از جمله اگر خيلي نرم بوده باشد نشان دهنده آن است كه اين گوسفند اسهال دارد و اگر خيلي سفت باشد نشان دهنده اين است كه يبوست دارد. همچنين در مدفوع گوسفند نبايد خون وجود داشته باشد زيرا نشان دهنده اين است كه سلامت گوسفند زنده در خطر است. همچنين گوش هاي گوسفند بايد برافراشته بوده و هنگام شنيدن صدا به سمت آن حركت كند همچنين اين گوش ها وقتي درگير مگس ها هستند بايد حركت كرده و اين مگس ها را از خود دور كنند.

نشانه هاي مشخص سلامت گوسفند

از ديگر علائم ظاهري سلامت گوسفند زنده، داشتن چشمي شفاف و براق بدون هيچ گونه كدري است.  همچنين گوسفند سالم هميشه در حال نشخوار است و به همين دليل فربه و چاق است. از ديگر نشانه هاي گوسفند زنده سالم، مي توان به تحرك بالاي گوسفند اشاره كرد.از ديگر علائمي كه در تشخيص سلامت گوسفند بسيار مهم است، موارد ذيل مي باشد.

گوسفند سالم نبايد داراي ترشحاتي از بيني و چشم باشد.
گوسفند سالم داراي بي اشتهايي، لرزش و عدم تعادل در بدن نمي باشد.
علائمي مانند سرفه، سرگيجه، عطسه و اسهال از نشانه هاي ناسالم بودن گوسفند است.
اگر گوسفند دچار سقط جنين شود نيز يكي از نشانه هاي ناسالم بودن گوسفند است.
اگر در دام ها چنين علائمي مشاهده شد، بهتر است سريعتر دامپزشك آنها را معاينه كند.

روش هاي تشخيص فيزيولوژيك سلامت گوسفند سالم

براي بررسي صفات فيزيولوژيك گوسفند جهت سلامت گوسفند زنده، بايد از دستگاه هاي مخصوص كه در اختيار دام پزشك مربوطه است ، استفاده كرد كه در اين دستگاه ها مشخص مي شود عمر اقتصادي گوسفند 4 تا 6 سال است ، دماي بدن در گوسفند بايد 39/5 درجه سانتي گراد باشد ، تعداد تنفس در هر دقيقه بايد 19 بار باشد كه اگر هر كدام از اين موارد با تغييرات جزئي مشاهده شد بايد حتما گوسفند توسط دارو هاي مختلف درمان گردد و گرنه سلامت گوسفند زنده با مشكل مواجه شده است.

بهداشت گوسفندان

حالات فيزيولوژيكي و طبيعي حيوان كه در بيشتر مواد مورد توجه قرار مى‌گيرند عبارتند از: درجهٔ حرارت بدن، تعداد ضربان قلب در دقيقه، تعداد متوسط تنفس در دقيقه، سن بلوغ، حالت طلب و مدت آن، فواصل بين دوحالت طلب، طول دورهٔ آبستني، دورهٔ شيردهي، سن جفت گيرى و سن در اولين فحلي.
درجهٔ حرارت بدن حيوانات معمولاً ثابت است، ولى تغييرات محيطى مثل افزايش يا كاهش درجه حرارت، سرماى محيط همراه با رطوبت، مى‌تواند سبب كاهش درجهٔ حرارت بدن حيوان گردد و فعاليت فيزيكى ممكن است در حدود يك درجه سانتى‌گراد در آن تغيير ايجاد بكند.
در جدول A درجهٔ حرارت طبيعى حيوانات اهلى و در جدول B تعداد متوسط ضربان نبض و در جدول C طول مدت آبستنى در دام‌هاى مختلف نشان داده شده است.
جدول A – درجهٔ حرارت طبيعى حيوانات اهلى
نوع دام حرارت طبيعى بدن برحسب درجهٔ سانتى‌گراد
گاو ۳۸/۵
گوسالهٔ شيرخوار ۴۰
گوسالهٔ قبل از يك‌سالگى ۴۰-۳۸/۵
گوسفند ۴۰-۳۹
طيور ۴۲/۵-۴۰/۵
جدول B- تعداد متوسط ضربان نبض در حيوانات مختلف
نوع دام تعداد ضربان نبض در دقيقه
گوساله ۱۰۰-۷۰
گاو شيرى ۸۰-۷۰
گاو گوشتى ۶۰-۴۸
بره ۱۰۰-۹۰
گوسفند بالغ ۸۵-۷۰
گوسفند پير ۶۵-۶۰
مرغ ۱۶۰-۱۳۰
جدول C- طول مدت آبستنى در حيوانات اهلى
نوع دام حداقل دورهٔ آبستنى حداكثر دورهٔ آبستنى حد متوسط دورهٔ آبستنى
ماديان ۳۱۰ روز ۳۴۰ روز ۳۴۰ روز
گاو ۲۷۰ روز ۳۱۰ روز ۲۸۵ روز
بز و ميش ۱۴۵ روز ۱۵۵روز ۱۵۰ روز
سگ ۵۰ روز ۶۵ روز ۶۳ روز
با توجه به اين جداول هرگونه تغييرى كه در سلامت حيوان به‌وجود آيد، فوراً قابل تشخيص خواهد بود. به موازات تغييرات ظاهري، تغييراتى در خون، ادرار، مدفوع حيوان نيز از لحاظ شيميائى و فيزيكى حاصل مى‌گردد كه اغلب اوقات براى پى بردن به آنها و تشخيص بيمارى كمك مى‌كند.
تعريف بهداشت دام
رعايت اصول و نكاتى است كه به‌وسيلهٔ آن مى‌توان دام پرورش گوسفند را در سلامت كامل نگهدارى كرده و با تكيه بر اين اصول مى‌توان از شيوع بيمارى‌هاى دامى جلوگيرى كرد.
در دامپروري به‌علل اقتصادى نبودن، پرجمعيت بودن به‌ندرت به معالجهٔ حيوان مى‌پردازند و فقط با جديت و مراقبت و با به‌كار بستن فنون بهداشت و افزودن به مقاومت دام از بروز بيمارى‌ها جلوگيرى كرده و سلامت گله را تأمين مى‌كنند.